Bomen en hun effecten op het stedelijke microklimaat

Bomen in steden? Ja! En veel van hen! Bomen verfraaien niet alleen onze straten en pleinen, ze hebben ook meetbare effecten op onze gezondheid​ En ze reguleren ook het stedelijke microklimaat​ De stijgende zomertemperaturen zullen deze service belangrijker maken.

Steden zijn unieke systemen, ook klimatologisch. Uit onderzoek blijkt dat de temperaturen in stedelijke gebieden enkele graden hoger zijn dan in de omgeving. Steden bestaan ​​voor een groot deel uit asfalt, bakstenen en cement. Deze bouwstof neemt veel warmte op en slaat deze op. Deze opslagruimte geeft 's nachts geleidelijk de warmte af, wat vooral dan tot hogere temperaturen leidt.

De boswetenschapper Luke Denzler beschrijft hoe verschillende oppervlaktetemperaturen zichtbaar kunnen worden gemaakt met behulp van infraroodbeelden. Geasfalteerde en donkere stedelijke oppervlakken zoals straten zijn tot 40 ° C warmer in direct zonlicht dan oppervlakken die begroeid zijn met planten. Groen zien er daardoor uit als klimaatoases in stedelijke gebieden. In de schaduw van een boom is de temperatuur bijvoorbeeld maar half zo hoog als in de brandende zon.

Andrew Roloff, Hoogleraar Forest Botany, schrijft dat het meetbare temperatuurverschil tussen parken en verharde gebieden kan oplopen tot 5 ° C. Het waargenomen temperatuurverschil is beduidend hoger en kan oplopen tot meer dan 10 ° C, omdat de verhoogde luchtvochtigheid onder bomen nog meer afkoelt. Het verschil tussen verharde oppervlakken en met bomen begroeid groen is zelfs nog groter, tot wel 15 ° C.

Bomen zorgen voor schaduw en schaduwplekken worden minder warm omdat ze worden beschermd tegen direct zonlicht. Bovendien verdampen bomen aanzienlijke hoeveelheden water en zorgen zo voor een extra verkoelend effect. Een boom kan op een zonnige en warme dag tot wel 400 liter water verdampen. En omdat water warmte verbruikt als het verdampt, koelen bomen op deze manier hun omgeving af.

Het is belangrijk dat dit koelvermogen sterk afhankelijk is van de watertoevoer. Wanneer bomen watergebrek hebben, kunnen ze dit verkoelende effect niet efficiënt uitvoeren.

Naast deze microklimatologische voorschriften verbeteren bomen ook de stedelijke lucht, wat vooral belangrijk is wanneer de hitte toeneemt. Bomen verminderen de hoeveelheid ozon, stikstofoxiden, koolmonoxide en zwavel in de lucht. De Umweltbundesamt beschrijft hoe de steeds hete zomers de vorming van ozon bevorderen en daarmee de bijbehorende gezondheidsrisico's vergroten. Op dagen met hoge ozonconcentraties hebben veel mensen last van ademhalingsproblemen, hoofdpijn en irritatie van de ogen.

Door hoge emissies en stijgende zomertemperaturen zal dit regulerende effect van bomen ook steeds belangrijker worden. En dat niet alleen: bomen binden CO² in hun inhoud. Bomen kunnen dus ook een belangrijke bijdrage leveren aan CO² speel in de neutrale stad van de toekomst.

Het groeiende belang van stadsbomen als gevolg van klimaatverandering

De landschapsarchitect Stefanie Roessler schrijft dat de belangrijkste uitdagingen van klimaatverandering voor stadsplanning hogere temperaturen en extreme neerslaggebeurtenissen zullen zijn.
Voor Rößler is stedelijk groen een belangrijk onderdeel van stedelijke klimaatadaptatiestrategieën om de gevolgen van klimaatverandering het hoofd te kunnen bieden. Stedelijk groen reguleert het microklimaat in de dichtbebouwde, oververhitte stad. Water kan in groene gebieden sijpelen en bij overstroming met weinig schade worden vastgehouden of afgevoerd. Het vasthouden en opslaan van regenwater in groene ruimtes kan de stedelijke waterbalans in droge periodes stabiliseren en de gevaren van zware regenval verminderen. Als gevolg hiervan vervullen stadsbomen belangrijke regulerende functies voor het stedelijke microklimaat en de stedelijke waterbalans in tijden van klimaatverandering.
Om deze redenen pleit de onderzoeker uit Dresden voor uitbreiding van onverharde gebieden en het groenvolume, vooral door uitbreiding van de populatie straatbomen.

En nu?

Om onze steden te beschermen tegen de meteorologische gevolgen van klimaatverandering, zijn onverharde groene ruimtes en veel stadsbomen nodig. Groene ruimten kunnen de twee belangrijkste gevolgen van klimaatverandering compenseren: hogere temperaturen en extreme neerslag. En bomen helpen ook om de klimaatverandering te vertragen door CO te verminderen² stropdas.  

De hete zomers stellen echter steeds meer uitdagingen voor onze stadsbomen. Lange periodes van droogte in combinatie met hogere temperaturen kunnen de vitaliteit en daarmee het klimaatregulerende vermogen van stadsbomen beperken. Het is dus belangrijk dat we zorgen voor goede omstandigheden voor onze bomen.

Zie ook de tekst: Toenemende problemen voor onze stadsbomen

Andrew Hunkeler
Afgestudeerd sociaal en cultureel antropoloog met een focus op duurzaam en participatief groenontwerp in steden. (Meer over de auteur). 
Mijn visie is om samen te brengen: mensen en bomen, natuur en cultuur, bevolking en stedelijke autoriteiten.
Als je vragen, suggesties, interessante verhalen of opwindende kennis over dit onderwerp hebt, schrijf me dan: andreas@baumbad.de​ Ik kijk uit naar je bericht!